HERAKLEİTOS (M.Ö. 535 - M.Ö. 475)

Heraklitos  Anadolu'da Efes'de yaşayan Sokrat öncesi bir filozoftur.Efes'in yerlisi olduğu ve babasının adının Bloson olduğu gibi detaylar dışında hayatı hakkında pek az şey bilinmektedir. Batı felsefe tarihinde dinamik bir felsefi sistem ortaya koyan ilk kişidir.Ephesos’ta (Efes) doğup yetişmiştir. Aşağı yukarı M.Ö. 540-480 yılları arasında yaşadığı hesaplandığına göre, Herakleitos, Miletli filozoflardan daha genç, Ephesos’un aristokrat bir ailesinden. Yapıtı çok güç anlaşılır, karanlık bir üslup ile, özdeyişler biçiminde yazılıymış. Onun için ilk çağda ona “karanlık Herakleitos” denmiştir.Yurdunun politik sosyal gelişmesinin beğenmeyip köşeye çekilen, bu yalnızlığı içinde varlıkların özünü kavramaya çalışan Herakleitos, yığını hor görür. Ona göre yığın anlayışsızdır, her şeyin dış yönüne takılıp kalır, boş inançlar içinde yuvarlanıp gider. Herakleitos'un yaşamı için buraya tıklayınız .

Herakleitos'a göre evrenin evrensel bir yasası vardır.Var olan her şey o yasaya göre meydana gelmiştir ve evrenin maddi elementleri o yasa sayesinde dengede durmaktadır.Herakleitos evrenin bütünlüğünün gece ve gündüz,sıcak ve soğuk gibi zıtlıkların dengesinden oluştuğuna ya da her şeyin tek bir süreç veya maddenin parçası olduğuna inanır,bu monizminde ilkesidir.Ancak aynı zamanda bu zıt çiftler arasında sürekli bir gerilim olduğunuda ileri sürer ve bu yüzden de her şeyin daimi bir değişim halinde olması gerektiği sonucuna varır. Örneğin gündüz geceye,gece yeniden gündüze dönüşür.Herakleitos'un düşüncelerini örneklendirdiği nehir örneği vardır.'Aynı nehire iki kez girilmez' der.Bununla kastettiği nehre girdiğimiz zaman o an ayağımızın altından akan suyun akıp değişeceği aslında sabit gibi duran nehirin aslında sürekli suyun değişimine şahit olduğunu söyler.Bir kez girilen nehir ile bir başka zaman yine aynı yerden aynı durumlarda girsen dahi o aynı nehir değildir artık zaman bir kere farklıdır.Herakleitos evrendeki her maddenin daimi ve sürekli bir değişim içinde olduğuna inanmaktadır.